Spina Bifida, anne karnında oluşan bir hastalıktır [1].Anne karnında gelişmeye devam eden bebeklerin, embriyonik dönemde omurgası kapalı değildir. Diğer bir söyleyişle omurganın orta hatta birleşmesi, döllenmeyi takip eden 29. günde gerçekleşir. Vücudun iki yanında olan omurganın orta çizgi üzerinde birleşmesiyle büyümesini devam ettiren omurga, spina bifida varlığında hiç kapanmaz ya da kapanma bazı bölgelerde tam olarak gerçekleşmez. Genellikle anne adayının hamile olduğunu bilmeden ortaya çıkan bu hastalık, en sık görülen konjenital* hastalıklardan biridir ve çeşitleri de bulunmaktadır [3].
Spina Bifidaya neyin neden olduğu hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte birçok problemde olduğu gibi, ailenin geçmişinde nöral tüp defektinin olması ve folik asit eksikliğinin olması ve genetik ve çevresel risk faktörlerinden kaynaklandığı görülmektedir [5]. Ayrıca görülme sıklığı olarak Spina Bifida hastalığı Türkiye’de her bin bebekten 3’ünde görülür [1].
Şekil 1: Spina bifidalı ve normal bir bebeğin omurgalarının yandan görüntüsü.[2]
Spina Bifida Çeşitleri Nelerdir?
1) Spina Bifida Okülta(SBO):
Hastalığın en sık görülen ve en hafif formudur. Genellikle insanlar hastalığın farkında bile değildir, başka bir sebeple çekilen röntgende fark edilir. Omurgadaki kemiklerin az bir kısmı açıktır ve kapalı-gizli spina bifida olarak da adlandırılır. Genellikle herhangi bir rahatsızlığa sebep olmaz ve ameliyat gerektirmez. Bebeğin sırtında tüy öbeği ya da doğum lekesi görülebilir. Bazı durumlarda omurilik sıkışabilir ve gerilebilir, buna gergin omurilik sendromu denir. Omuriliğin gerilmesi sinir sistemini etkileyerek bacak hareketlerinde zayıflık ve idrar kaçırmaya neden olabilir [1].
2) Meningosel:
Spina Bifida’nın en nadir türüdür[1].Meningosel adı verilen Spina Bifida formunda; omurilik çevresinde bulunan meninks adındaki koruyucu zarlar, omurlarda doğum öncesi kapanmayan açıklıktan dışarı doğru sarkar ve içi sıvıyla dolu bir kese oluşturur. Dışarı sarkan kese omuriliği içermez, bu yüzden sinir hasarı daha düşüktür, ancak sonraki dönemlerde komplikasyonlar mümkündür[4].
3) Myelomeningosel:
Spina Bifida’nın ciddi ve sık görülen türüdür[1]. Açık Spina Bifida olarak da bilinen myelomeningosel en şiddetli formdur. Omurilik kanalı, bel veya daha yukarıda birkaç omur boyunca açıktır. Sinirler ve omurilik zarları, doğumda bu açıklıktan geçerek bebeğin sırtında bir kese oluşturur. Doku ve sinirler açıktadır ve bu durum bebeği hayatı tehdit edici enfeksiyonlara eğilimli hale getirir[4].
Şekil 2: Spina Bifida çeşitleri[5].
Teşhisi:
Hamileliğin ikinci üç ay (ikinci timester) döneminde yapılan tarama testleri, tanı için önem taşımaktadır. Kan testi, ultrason ve amniyosentez, spina bifida’nın tanısı için kullanılmaktadır.
Üçlü testte elde edilen alfaprotein (AFP) değeri beklenenden fazla çıkarsa, spina bifida olasılığını dikkate almak gerekmektedir.
AFP Yüksek Çıkarsa Kontrol Etmek İçin Yapılan Kan Testinden Sonra Ne Yapılıyor?
Kan testinin 16.-17. haftalarda yapılması gerekmektedir. Sonrasında detaylı bir ultrason tetkikine sıra gelmektedir. Hamilelik haftasının tam olarak bilinmesi büyük önem taşımaktadır. Ultrasonda Spina Bifidaya saptanmama ihtimali ise çok düşüktür. Sonraki adımı da herhangi bir anomali olup olmadığını anlamak için sistematik olarak kafatası ve vücudun geri kalanını incelenmesi oluşturmaktadır. Genellikle ise Spina Bifida hemen saptanabiomektedir [1].
Tedavisi:
Hastalığın şiddetine ve seyrine bağlı olarak spina bifida tedavisi planı yapılmaktadır. Hafif semptomlarla karakterize olan kapalı spina bifida hastalığında genellikle herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmamaktadır. Bununla birlikte, ağır seyreden vakalarda doğumdan sonra ilk 48 saat içinde mutlaka cerrahi operasyona ihtiyaç duyulmaktadır. Operasyonun amacı kesenin kapatılarak omurilik sıvısının ve dokuların iltihaplanmasının önlenmesidir. Bununla birlikte ameliyatta kese kapatılıp deri yamaları yapılsa da bacak felci gibi semptomlar iyileştirilememektedir. Fizik tedavi; şekil bozukluklarının giderilmesi, bacakların güçlendirilmesi ve yürüme problemlerinin aşılmasında uygulanan tedavi yöntemlerinden biridir. Spina bifida hastalarının fizik tedavi uygulamaları sayesinde kas zayıflıkları azaltılmakta ve desteksiz yürümeleri sağlanabilmektedir [6].
Kaynakça:
Spina Bifidia Nedenleri,Tanı ve Tedavi Yöntemleri(2021) .18 Şubat 2021 tarihinde “https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/spina-bifida/”adresinden erişildi.
https://www.engelolma.net/saglik/spina-bifida-nedir-h48.html Erişim Tarihi: 18.02.2021
https://www.florence.com.tr/spina-bifida Erişim Tarihi: 18.02.2021 *Konjenital: Doğuştan, doğuştan var olan.
https://www.medicalpark.com.tr/spina-bifida/hg-2047 Erişim Tarihi:18.02.2021
https://www.fiziktedavihizmeti.com/spina-bifida-nedir-hastaligin-belirtileri-nedenleri-ve-tipleri-nelerdir.html Erişim Tarihi:18.02.2021
https://www.medicana.com.tr/saglik-rehberi-detay/11607/spina-bifida-nedir-belirtileri-ve-nasil-tedavi-edilir#spina-bifida-tedavisi Erişim Tarihi:18.02.2021
Comments