Serebral palsi (SP), bir kişinin hareket etme, denge ve postürü sürdürme yeteneğini etkileyen bir grup bozukluktur. SP, çocukluk çağında en sık görülen motor engeldir. Anormal beyin gelişimi veya bir kişinin kaslarını kontrol etme yeteneğini etkileyen gelişmekte olan beyindeki hasardan kaynaklanır [1].
Belirtileri
SP semptomları kişiden kişiye değişir. Şiddetli SP'li bir kişinin yürüyebilmek için özel ekipman kullanması gerekebilir veya hiç yürüyemeyebilir, ömür boyu bakıma ihtiyaç duyabilir. Öte yandan hafif SP'li bir kişi biraz beceriksizce yürüyebilir, ancak özel bir yardıma ihtiyaç duymayabilir. Kesin semptomlar bir kişinin yaşamı boyunca değişebilse de, SP zamanla kötüleşmez. Hatalığın bilinen belirtileri sıralayacak olursak;
Motor gelişim aşamalarında gecikme (oturma, dönme, yürümenin gecikmesi gibi)
Oturmuş ya da yüzükoyun uzanmış pozisyondayken kafasını kaldırmakta zorlanma
Duruş bozukluğu (bebeğin bir kolunu ya da bacağını diğerine göre farklı pozisyonda tutması)
Vücudunun bir yanını kullanma eğilimi
Kasların fazla gergin ya da gevşek olması
Kas kontrolünün zayıf olması
Beslenme ve yutma güçlüğü
Normalin dışında refleks hareketlerin görülmesi [5]
Teşhisi Bir doktor, tam bir tıbbi öykü alarak, ayrıntılı bir nörolojik muayene içeren bir fizik muayene yaparak ve semptomları değerlendirerek SP'yi teşhis edebilir. Beyindeki elektriksel aktiviteyi değerlendirmek için bir elektroensefalogram (EEG) kullanılır. MRI taraması, beynin ayrıntılı görüntülerini üretmek için güçlü mıknatıslar ve radyo dalgaları kullanır. Beyindeki herhangi bir anormalliği veya yaralanmayı tanımlayabilir. CT taraması, beynin net, kesitsel görüntülerini oluşturur. Ayrıca herhangi bir beyin hasarını ortaya çıkarabilir.Kraniyal ultrason, küçük bebeklerde beynin temel görüntülerini elde etmek için yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanmanın nispeten hızlı ve ucuz bir yöntemidir. Kanama bozuklukları gibi diğer olası durumlar için bir kan örneği alınıp test edilebilir [2].
Serebral Palsi Türleri
Doktorlar, SP'yi ilgili ana hareket bozukluğu tipine göre sınıflandırır.
Spastik tip: ( piramidal): Monopleji, Dipleji, Hemipleji, Tripleji, Tetrapleji
Diskinetik tip: (Ekstrapiramidal): Atetoid, Koreik, Koreoatetoid, Distonik
Ataksik tip
Hipotonik tip
Karma tip [4]
Sebepler ve Risk Faktörleri
SP, beynin anormal gelişimi veya gelişmekte olan beyinde bir çocuğun kaslarını kontrol etme yeteneğini etkileyen hasardan kaynaklanır. Anormal gelişme veya hasarın birkaç olası nedeni vardır. İnsanlar SP' nin esas olarak doğum sürecinde oksijen eksikliğinden kaynaklandığını düşünürlerdi. Şimdi, bilim adamları bunun sadece az sayıda vakaya neden olduğunu düşünüyor. SP'ye yol açan beyin hasarı doğumdan önce, doğum sırasında, doğumdan sonraki bir ay içinde veya beyin hala gelişirken çocuğun hayatının ilk yıllarında olabilir. SP' nin çoğu (%85) doğuştan, küçük bir yüzdesi ise doğumdan 28 gün sonra meydana gelen beyin hasarından kaynaklanır [3].
Tedavisi
SP teşhisi konulduktan sonra, sağlık uzmanlarından oluşan bir ekip, çocuğun tam potansiyeline ulaşmasına yardımcı olacak bir plan geliştirmek için çocuk ve aileyle birlikte çalışır. Yaygın tedaviler arasında ilaçlar, ameliyat, diş telleri ve konuşma terapisi gibi birçok alan vardır. Tedavideki amaç:
Fonksiyon ve mobiliteyi artırmak
Oturma yeteneğini ve dengeyi artırmak
Deformiteyi önlemek ve kontraktürleri azaltmak
Ağrıyı azaltmak
Hijyen sağlamak ve hasta bakımını iyileştirmek [4]
Kaynakça:
https://www.journalagent.com/hnhjournal/pdfs/HNHJ_57_1_6_10.pdf Erişim: 04.10.2020
http://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_20213/IMJ-19-219-En.pdf Erişim: 04.10.2020
http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/fizik_tedavi/dr_esma_ocal_eriman.pdf Erişim: 04.10.2020
https://www.cdc.gov/ncbddd/cp/index.html Erişim: 04.10.2020
https://www.tscv.org.tr/PageContent/tr/cerebral-palsy-ve-nedenleri/1001 Erişim: 04.10.2020
Comments