Aralık 2019’ da Çin’in Wuhan kentindeki hastanelerde birden fazla viral pnömonili vaka tespit edilmiştir. Araştırmalar sonucunda bu virüsün, yine 2003 yılında Wuhan şehrinde ortaya çıkan Sars-CoV ile benzer kökene sahip olduğu görülmüş ve bu yeni tip koronavirüsü Sars-CoV 2 olarak adlandırılmıştır [1]. Kısa sürede insandan insana bulaşarak tüm dünyaya yayıldığı görülmüş ve bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından COVID-19 pandemisi olarak ilan edilmiştir [2].
Şekil 1: Yeni tip koronavirüs ile enfekte olmuş hücrenin mikroskobik görüntüsü [8]
Hızla yayılan virüs, bazı hastalarda hafif semptomlar gösterirken bazı hastalarda fiziksel olarak da teşhisi sağlayan şiddetli semptomlar göstermiştir [3]. Virüse maruz kaldıktan 2-14 gün sonra semptomlar ortaya çıkabilmektedir. COVID-19’ un en yaygın belirtisi uzun süreli ateş, kuru öksürük, nefes almada zorlanma ve yorgunluktur [4]. Hafif belirtiler gösteren kişiler tıbbi yardım almadan evde kalıp kendilerini izole ederek belirtileri gözlemlemelidir [5]. Şiddetli semptomlar gösteren hastalara ise yoğun bakımda sıvı, oksijen veya organ desteği sağlanabilmektedir [3,6]. Yeni tip koronavirüsü için tüm dünyada aşı ve ilaç çalışmalarının hızla devam ettiği bu süreçte sağlıkçılar tarafından insanların kendilerini koruyabilmeleri için bazı önemli tavsiyeleri bulunmaktadır [5]:
Mecbur kalmadıkça kalabalık ortamlara girilmemeli ve evde kalmak tercih edilmelidir.
Sosyal mesafe korunmalıdır. Kişiler kendileri ve başkaları arasında en az 1 metre mesafe bırakmalıdır.
Eller alkol bazlı losyonlar ve sabunla sık sık dezenfekte edilmelidir.
Herhangi bir nedenle topluluk içinde bulunma durumunda maske takılmalıdır.
Bu önlemlerin etkilerini arttırabilmek için çeşitli nanomalzemelerden de yararlanılmaktadır. Nanomalzemeler, toksik iyonları serbest bırakarak yüzey oksidasyonunu teşvik etmek için kullanılabilir ve bu nedenle, reaktif oksijen türlerinin üretilmesi ve / veya viral membranları tahrip eden ısı gibi fototermal ve foto-dinamik bazlı reaksiyonlar yoluyla viral partiküllerin bağlanmasını veya penetrasyonunu inhibe ederek viral yayılmayı önleyebildiği için koronavirüse karşı alınan önlemlerin daha yararlı olmasını sağlayabilmektedir.
Nanoteknoloji kullanılan çalışmalardan birisi nanoteknoloji tabanlı viral dezenfektanlardır. Viral dezenfektanlar, sadece havayı ve yüzeyleri dezenfekte etmek için uygun olmakla kalmayıp aynı zamanda yüz maskelerinin koruyuculuklarını güçlendirmede de son derece etkili nano bazlı antimikrobiyal ve antiviral formülasyonlar geliştirebilmektedir [7].
Şekil 2: Koronavirüse riskine karşı dezenfektan ile önlem [9]
Diğer nanoteknolojik çalışmalardan birisi ise COVID-19’un erken teşhisi için oldukça hassas ve nano tabanlı sensörler kullanarak viral algılamanın yapılabilmesidir. Nükleik asitler veya antikorlarla işlevselleştirilmiş nanomateryaller, kolorimetrik veya antijen bağlama deneylerinin yanı sıra ışık ve fototermal platformlar aracılığıyla nanomateryal bazlı tespit, nanopartiküllerin yüzey modifikasyonunun çok yönlülüğü nedeniyle, enfeksiyonun erken aşamalarında bile virüsün daha hızlı ve daha doğru tespitini kolaylaştırabilir [7].
Kaynakça:
1- J. Abduljali and B. Abduljali, "Epidemiology, genome and clinical features of the pandemic SARS-CoV-2: a recent view," New Microbes and New Infections, p. 100672, 2020.
2- Cucinotta D, Vanelli M. WHO, COVID-19'u Pandemi Olarak Açıkladı. Açta Bio-medica: Atenei Parmensis. 2020 Mart; 91 (1): 157-160. DOI: 10.23750 / abm.v91i1.9397.
3- D. Wu, T. Wu, Q. Liu, and Z. Yang, "The SARS-CoV-2 outbreak: what we know," International Journal of Infectious Diseases, 2020.
4- https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/symptoms-testing/symptoms.html 07.09.2020
5- DSÖ. “COVID-19 ve ilgili sağlık konuları hakkında sorular ve cevaplar.” Dünya Sağlık Örgütü. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub (07.09.2020)
6- D. Fisher and D. Heymann, "Q&A: The novel coronavirus outbreak causing COVID-19," BMC Medicine, vol. 18, no. 1, p. 57, 2020, doi: 10.1186/s12916-020-01533-w.
7- Talebian, S., Wallace, GG, Schroeder, A. ve diğerleri. SARS-CoV-2 için nanoteknoloji tabanlı dezenfektanlar ve sensörler. Nat. Nanotechnol. 15, 618–621 (2020). https://doi.org/10.1038/s41565-020-0751-0
8- Ö. Ak, "Soğuk Algınlığından Ölümcül Salgına! Küresel Kabus: Coronavirüs ve Covid-19," Bilim ve Teknik Dergisi, pp. 14-15. (07.09.2020)
9- Huetter, J. “COVID-19 tips: Cleaning, dilution with air, disinfecting following directions” 2020. https://www.repairerdrivennews.com/2020/05/01/covid-19-tips-cleaning-dilution-with-air-disinfecting-following-directions/ (07.09.2020)
Comments